9. A - Personele auteurs

Personele auteurs worden ingevoerd als platte tekst (in de velden Familienaam en Voornaam) of als authority record. Wanneer een authority record dient gebruikt te worden, wordt verder in de regels bepaald.

Voor de behandeling van personele auteurs zijn er algemene regels, en bijzondere regels voor de zgn. historische namen (personen geboren voor 1831) - waar in principe altijd een authority record dient gebruikt te worden.

Bij de omzetting van afwijkende tekens in de naamsvorm gelden de regels die van toepassing zijn op afwijkende tekens in de titel.

9.1. Algemene regels

9.1.1. Platte tekst of authority record?

In het algemeen wordt de personele auteur als platte tekst ingevoerd (in de velden Familienaam en Voornaam).

9.1.1.1. Authority record verplicht

In welbepaalde gevallen is de opname op basis van een authority record verplicht:

  • Wanneer dezelfde auteur onder verschillende namen in de catalogus voorkomt, of wanneer er in de publicatie verschillende naamsvormen voorkomen. Dat kan zowel gaan over de vorm van de familienaam als over de vorm van de voornaam. Het kan gaan om pseudoniemen, artiestennamen, namen van gehuwde vrouwen, namen van kloosterlingen, pausen, enz., maar evengoed om auteursnamen van wie de schrijfwijze verschilt van taal tot taal, of om auteurs die soms hun volledige voornaam gebruiken, en soms alleen initialen, of om auteurs die soms hun officiële voornaam gebruiken, en soms hun roepnaam, of wiens voornaam in verschillende talen varieert.

    Voorbeeld:

    • paus Franciscus en Jorge Mario Bergoglio

    • Piet Janssens en P. Janssens

    • Willem Zwiers en Wim Zwiers

    • Fjodor Dostojevski (Nederlands) en Fiodor Dostoïevski (Frans)

  • Voor alle zgn. historische namen: namen van personen geboren voor 1831.

    Voorbeeld:

    • Adam Smith (1723-1790), schrijver van An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations

  • Voor alle auteurs van Nederlandse literaire teksten.

    Voorbeeld:

    • Willem Frederik Hermans (1921-1995), Nederlands auteur en schrijver van o.a. Nooit meer slapen.

    • Myriam Van hee (1952-), Vlaams auteur en dichteres van o.a. Ook daar valt het licht.

  • Als fictieve auteurs worden opgenomen, dan wordt zowel voor het fictieve personage als voor de werkelijke auteur een authority record gebruikt.

  • Voor alle auteurs waarvoor al een authority record bestaat met lidmaatschap Anet. Dat kan bv. het geval zijn voor personen die als onderwerpsterm zijn gebruikt.

9.1.1.2. Authority record toegelaten, niet verplicht

In andere gevallen is de opname op basis van een authority record toegelaten, maar niet verplicht:

  • Voor auteurs/personeelsleden van de eigen instelling.

  • Om homonieme auteursnamen van elkaar te onderscheiden. Indien het mogelijk is om personele auteurs met (zo goed als) identieke namen beter van elkaar te onderscheiden door het toevoegen van extra gegevens (bv. geboortedata, extra voornamen, enz.) dan wordt daarvoor een authority record gebruikt. De vorm zoals hij op de titelpagina voorkomt wordt als verwijzingsterm in de beschrijving opgenomen.

Warning

In de praktijk moet bij elke invoer van een auteur worden nagekeken of er al een authority record bestaat, en zo ja, of alle auteursnamen van die persoon al gecontroleerd werden ingevoerd. Als dit niet gebeurd is, moeten alle niet gecontroleerde namen worden aangepast. Bij twijfel worden werken ingevoerd met auteursnaam en alleen de initialen niet aangepast.

9.1.2. Opname van een authority record

Als er voor een persoonsnaam een authority record dient gebruikt te worden in het auteursveld, dan wordt in principe gekozen voor een verwijzingsterm, die overeenkomt met de vorm die voorkomt op de titelpagina.

Voorbeeld:

  • Titel: Antwerpen : een statistiek handboekje over de jaren 1918-1928

  • Auteursvermelding: Goris, J.A. (verwijzingsterm bij hoofdvorm Goris, Jan-Albert)

Bij deze uitzonderingen wordt niet gekozen voor een verwijzingsterm, maar voor de eerste hoofdvorm:

  • indien de auteursnaam overgenomen wordt uit een andere bron dan de titelpagina.

  • indien de persoonsnaam als auteur toegevoegd wordt om een andere reden dan zijn voorkomen op de titelpagina (bv. bij de auteursfunctie hnr).

Voorbeeld:

  • Titel: Acknowledged legislators : essays on English literature in honour of Herman Servotte

  • Auteursvermelding: Servotte, Herman (hoofdvorm van het authority record)

In de bibliografische beschrijving wordt de verwoording opgenomen die door de catalograaf werd gekozen. In de Nederlandstalige auteurscatalogus wordt de Nederlandse verwoording hoofdwoord. Alle varianten worden zie-verwijzingen. Tussen de hoofdvormen van hetzelfde record worden automatisch zie ook-verwijzingen gemaakt.

In de Franstalige auteurscatalogus wordt de Franse verwoording hoofdwoord en de andere varianten verwijzingen. In de Engelstalige auteurscatalogus wordt dan uiteraard de Engelse verwoording hoofdwoord.

De constructie van de auteursnamen in het catalografisch formulier als platte tekst (in de velden familienaam en voornaam) of als authority record volgt grotendeels dezelfde regels. Ze worden daarom overwegend hier opgenomen, en niet in de handleiding voor authority records. Voor categorieën van auteurs (bv. pausen) waarvoor verplicht een authority record dient aangemaakt te worden, zijn de regels te vinden in de handleiding voor authority controle.

9.1.3. Voornamen

Voornamen worden opgenomen zoals ze voorkomen in de publicatie, ofwel voluit, ofwel met initialen. Indien beide vormen zouden voorkomen, dient een authority record te worden gebruikt. Dat kan bv. het geval zijn bij proefschriften en handelsedities ervan, waarbij in het ene geval alle voornamen worden gebruikt, en in het andere geval alleen een roepnaam.

Tussen voornamen wordt een spatie gezet...

Voorbeeld:

  • Jan Antoon

  • Jan A.

  • E. Neville

..., behalve in volgende gevallen:

  • als het gaat om twee (of meer) opeenvolgende initialen. De initialen worden dan zonder spatie ingevoerd.

  • indien de onderdelen in de voornaam zijn gescheiden door een koppelteken.

    Voorbeeld:

    • J.A.

    • P.-J.

    • Pieter-Jan

9.1.4. Namen met voorvoegsels

Nieuw of gewijzigd!

Aanpassing van de omzetting van voorvoegsel s'

Bij westerse familienamen, die een lidwoord, een voorzetsel, een combinatie van beide, of een ander voorvoegsel bevatten, worden de voorvoegsels in regel gezet na de familienaam, en daarvan gescheiden door komma spatie.

De voorvoegsels worden overgenomen zoals ze op de titelpagina voorkomen, met kleine letter of met hoofdletter.

Als echter de naam op de titelpagina volledig in hoofdletters staat gedrukt en er zijn geen verdere gegevens over de persoon bekend, dan wordt het voorvoegsel ingevoerd met kleine letter.

Voorbeeld:

  • Annunzio, d'

  • Fontaine, de La (niet: La Fontaine, de)

  • biesen, Van der

  • Santos, dos

  • Hermite-Leclercq, l'

  • Jegers, 's (afkappingsteken voor de s)

  • Jegers, s' (afkappingsteken na de s)

  • Hart, 't (afkappingsteken voor de t)

  • Kint, t' (afkappingsteken na de t)

  • Broeck, van den

  • Graggen, z'

  • Fort, von Le (niet: Le Fort, von)

Niet om te zetten voorvoegsels:

  • Saint, San, Sankt, Sint, enz.

  • Mc, Mac, O'

  • A, A', Ab, At, Ap, Ben, Bar, Fitz

Zij worden opgenomen zoals zij voorkomen, d.w.z. aaneengeschreven als ze aaneengeschreven voorkomen en gescheiden als ze gescheiden voorkomen.

Voorvoegsels Mc en St worden niet aangevuld als ze in die vorm voorkomen.

Voorbeeld:

  • McMillan

  • MacAlister

  • O'Brien

  • St John

  • Saint Denis

  • Ben Barka

Voor niet-westerse namen zie: Niet-westerse namen en RDA, F: Additional instructions on names of persons.

9.1.5. Romeinse cijfers behorend bij de achternaam

Sommige Amerikaanse namen hebben in hun familienaam een numerieke aanduiding met een Romeins cijfer. Die Romeinse cijfers behoren bij de achternaam en worden ingevoerd zonder ronde of rechte haken.

Voorbeeld:

  • Coates IV, John C.

  • Moore II, James E.

  • Jerry II, Robert H.

9.1.6. Romeinse cijfers behorend bij de voornaam

Romeinse cijfers die behoren bij de voornaam worden niet ingevoerd in het extensieveld maar achter de voornaam. Ze worden ingevoerd zonder ronde of rechte haken.

Voorbeeld:

  • Borch, ter, Gerard I

  • Casteels, Frans III

  • Visscher, Claes Jansz. I

  • Braekeleer, de, Ferdinand II

9.1.7. Samengestelde namen

Van samengestelde familienamen wordt in het algemeen het eerste naamsdeel het eerste deel van de familienaam.

Voorbeeld:

  • P.J. Bosch van Drakenstein wordt: Bosch van Drakenstein, P.J.

  • H. de La Fontaine Verwey wordt: Fontaine Verwey, de la, H.

Dezelfde regel geldt voor namen met een koppelteken.

Voorbeeld:

  • Servan-Schreiber, Claude

Warning

Soms wordt een koppelteken gebruikt tussen de voornaam en de familienaam.

Voorbeeld:

  • Lucien-Graux wordt: Graux, Lucien

9.1.7.1. Verkorte samengestelde namen

Wordt echter het werk van een auteur met samengestelde naam gepubliceerd onder het tweede (of derde) naamsdeel, dan wordt dit naamsdeel als familienaam ingevoerd. En er dient dan een authority record te worden aangemaakt.

Voorbeeld:

  • Tuuk, van der (volledige naam: Neubronner van der Tuuk)

Zie verder ook Namen van vrouwelijke auteurs.

9.1.7.2. Angelsaksische samengestelde namen

Dit zijn doorgaans slechts in schijn samengestelde familienamen. Het eerste gedeelte van een dergelijke naam gaat niet als familienaam van vader op zoon over en is daarom niet tot de achternaam te rekenen.

Voorbeeld:

  • William Somerset Maugham wordt: Maugham, William Somerset

9.1.7.3. Spaanse en Portugese namen

Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen Spaanse en Portugese samengestelde namen.

De Spaanse namen worden behandeld volgens de algemene regel.

Voorbeeld:

  • Pedro Calderon de la Barca wordt: Calderon de la Barca, Pedro.

  • Gabriel Gárcia Márquez wordt: Gárcia Márquez, Gabriel.

Bij Portugese samengestelde namen wordt het laatste naamsdeel als familienaam ingevoerd.

Voorbeeld:

  • Maria Luisa Monteiro da Cunha wordt: Cunha, da, Maria Luisa Monteiro.

  • João António dos Santos Justino Alves wordt: Alves, João António dos Santos Justino.

Is een naam echter samengesteld uit twee woorden die op zichzelf geen familienaam zijn, dan blijft het eerste deel ook het eerste deel van de familienaam.

Voorbeeld:

  • Camilo Castelo Branco wordt: Castelo Branco, Camilo

Warning

De voluit geschreven Portugese en Braziliaanse additieven Filho, Junior, Neto, Sobrinho worden niet als samengestelde namen aangezien. Zij blijven achter de familienaam staan.

Voorbeeld:

  • Henrique Marques Junior wordt: Marques Junior, Henrique

Wanneer dergelijke auteurs met verschillende naamsvormen voorkomen, dan moet een authority record worden aangemaakt.

Zie verder ook Namen van vrouwelijke auteurs.

9.1.8. Niet-westerse persoonsnamen

De volgende regels met betrekking tot niet-westerse persoonsnamen zijn niet meer dan globale richtlijnen. Ze bieden slechts houvast indien men in staat is de aard van de delen vast te stellen waaruit de naam is opgebouwd.

Tenzij hieronder anders aangegeven wordt de naam of het naamsdeel, waaronder niet-westerse personen het meest bekend zijn, het eerste deel van het hoofdwoord.

Indien van niet-westerse personen de naam algemeen in de Latijnse schrijfwijze of in die van een der Europese talen met Latijns alfabet bekend is, dan wordt deze naam ingevoerd in het authority bestand als hoofvorm, de niet-gekozen naamsvorm wordt opgenomen als verwijzing.

Voorbeeld:

Avicenna

  • Hoofdvorm: Avicenna

  • Verwijzingterm: Ibn Sina, al-Husayn ibn 'Abd Allah

Confucius

  • Hoofdvorm: Confucius

  • Verwijzingsterm: K'ung-tzu

Voor niet-westerse namen zie ook: RDA, F: Additional instructions on names of persons.

9.1.8.1. Oost-Aziatische persoonsnamen

Van Chinese, Japanse, Koreaanse en Vietnamese personen wordt in veel gevallen het eerste naamsdeel, dit is in het algemeen de achternaam, eerste deel van het hoofdwoord. Indien echter bekend is dat de volgorde van de naamsdelen reeds is gewijzigd, zoals in westerse publicaties van deze personen dikwijls het geval is, dan wordt het eerste naamdeel de voornaam.

Indien de delen van de naam niet kunnen achterhaald worden, wordt de volledige naam zoals vermeld op de titelpagina opgenomen als familienaam.

Voorbeeld:

Chinese persoonsnamen

  • Yi Kwei Sze

  • Chou, Wen-Chung

  • Lim, Kek Beng

Japanse persoonsnamen

  • Fukushima, Kazuo

  • Takemitsu, Toru

Koreaanse persoonsnamen

  • Yun, Isang

  • Kim, Yong Jin

  • Chung, Kyung-Wa

  • Pagh-Paan, Younghi

Vietnamese persoonsnamen

  • Tran Van Khe

  • Nguyen, Vinh Bao

Wanneer de naam van een persoon op verschillende manieren in Latijns schrift wordt weergegeven, dan wordt de meest bekende vorm ingevoerd in het authority bestand als hoofdvorm. De andere niet-gekozen naamsvormen worden ingevoerd als verwijzing.

9.1.8.2. Andere niet-westerse persoonsnamen

Turkse persoonsnamen

Bij Turkse namen uit de Osmaanse periode is geen sprake van voornaam of achternaam, maar was de bekendheid gekoppeld aan een gedeelte van de volledige naam, de kennaam. Voor de behandeling van deze namen is geen vaste regel te geven.

Voorbeeld:

  • Cevdet Pasa, Ahmed

Moderne Turkse namen van na de naamshervorming rond 1934-1935 komen steeds in het Latijnse alfabet voor en bezitten de structuur van voornaam plus achternaam. Deze namen worden behandeld als westerse namen: de achternaam wordt hoofdwoord.

Voorbeeld:

  • Kemal, Yashar

Bij de namen van personen die leefden en/of publiceerden zowel voor als na de naamshervorming wordt de moderne naam hoofdvorm. De kennaam wordt ingevoerd als verwijzing.

Voorbeeld:

  • Hoofdvorm: Usakligil, Halid Ziya

  • Verwijzingsterm: Ziya, Halid

Arabische persoonsnamen

Bij klassieke Arabische namen met een wisselvallige naamsopbouw is het praktisch onmogelijk aan te geven welk onderdeel van de naam als hoofdwoord van de familienaam moet worden opgenomen en welk deel moet worden omgezet.

  • Het ingangselement mag niet met het lidwoord al- beginnen. al- wordt, indien het onmiddellijk voorafgaat aan het ingangselement, behandeld als een om te zetten voorvoegsel.

  • Het element ibn of b (zoon van) wordt voluit weergegeven, indien het aan het begin van het ingangselement staat. Het wordt afgekort (tot b) als het niet aan het begin voorkomt.

Voorbeeld:

  • Ibn al Nadim, Muhammad b. Ishaq

  • Busiri, al-, Mohammad b. Said

  • Ibn Kaldun, Abd al-Rahman b. Muhammad

Moderne Arabische namen worden meestal gevormd volgens een westerse structuur, waarbij het laatste gedeelte van de naam als ingangselement fungeert.

  • De behandeling van al- en ibn is conform aan de klassieke namen.

Voorbeeld:

  • Mahfuz, Nagib

  • Abd al-Nasir, Gamal

  • Kayr al-Din, Ahmad b. Sulayman

Indien personen met een Arabische naam enkel of overwegend in een andere taal dan het Arabisch publiceren wordt de naam behandeld volgens normale regels van het land waarin zij publiceren en/of wonen.

Voorbeeld:

  • Albalat, Antoine

  • Ben Halima, Hamadi

Bij Arabische namen kan gebruik gemaakt worden van:

Hebreeuwse persoonsnamen

Hebreeuwse traditionele namen hebben de vorm van een patronymicum: een persoonsnaam afgeleid van de naam van de vader. Zij bestaan uit een voornaam, een toevoeging ben, bar, ibn (zoon) of bat (dochter), gevolgd door de naam van de vader of voorvaderen, eventueel gevolgd door een aanduiding van herkomst. Deze naamvorm wordt in zijn geheel in het veld voor de familienaam ingevuld (of als hoofdvorm in het authority record), tenzij een afwijkende vorm meer bekendheid geniet. In dat laatste geval wordt een authority record gemaakt, en de afwijkende vorm wordt dan in het authority bestand ingevoerd als hoofdvorm, de andere vorm als verwijzing.

Voorbeeld:

  • Kalev ben Efunne Ha-Qenizi wordt volledig ingevuld in het veld familienaam.

  • Moses Maimonides is de meest bekende naamvorm, maar de auteur wordt ook wel eens vermeld als Mose ben Maymon.

    • Hoofdvorm: Maimonides, Moses.

    • Verwijzingsterm: Mose ben Maymon.

Moderne Hebreeuwse namen worden behandeld volgens de algemene regels, dus met omzetting van de voornaam. Bij personen die alleen of overwegend in het Hebreeuws publiceren wordt de uit het Hebreeuws getranscribeerde naamsvorm hoofdwoord. Publiceert een persoon niet aantoonbaar in het Hebreeuws dan wordt de naam behandeld volgens de regels van het land waarin de persoon publiceert en/of woont.

Voorbeeld:

  • Mizrahi, Avshalom

  • Kohen, Simon

Warning

Sommige moderne namen hebben weliswaar de structuur van een traditioneel patronymicum, maar worden niet als zodanig behandeld.

Voorbeeld:

  • Ben Guriyon, David

9.1.9. Namen van vrouwelijke auteurs

Namen van vrouwelijke auteurs worden opgenomen zoals ze vermeld staan op de titelpagina.

Wanneer dezelfde auteur onder verschillende vormen voorkomt wordt hij opgenomen als authority record, rekening houdend met de algemene afspraken en de Historische namen.

Wanneer beide naamdelen door een koppelteken verbonden zijn, worden beide naamdelen als één naam opgenomen.

Voorbeeld:

  • naam van de vrouw zelf: Swarth, Petra

  • naam van de vrouw, met toevoeging van de naam van de man: Lapidoth-Swarth, Petra

Wanneer, in tegenstelling tot het Nederlandse gebruik, de meisjesnaam van een vrouwelijke auteur aan de familienaam van de echtgenoot voorafgaat, wordt de auteur opgenomen onder het laatste naamsdeel. De meisjesnaam wordt achter de voorna(a)m(en) opgenomen.

Voorbeeld:

  • Dorothy Canfield Fischer wordt: Fischer, Dorothy Canfield (Canfield is hier de meisjesnaam)

Sommige gehuwde vrouwelijke auteurs gebruiken na het huwelijk de naam van de echtgenoot.

Voorbeeld:

  • Hoofdvorm 1: Cartland, Barbara

  • Hoofdvorm 2: McCorquodale, Barbara

  • Scopenote: Brits schrijfster, huwde in 1927 Alexander George McCorquodale en in 1936 Hugh McCorquodale

Gehuwde vrouwelijke auteurs, die schrijven onder familienaam en voornamen van de echtgenoot, en waarbij de naam wordt voorafgegaan door de aanduiding Mevr., Mrs., Mme, enz.: de naam van de echtgenoot wordt opgenomen met de aanduiding als extensie.

Voorbeeld:

  • Mrs John Martin wordt: Martin, John [Mrs.]

  • Mrs John Martin jr. wordt: Martin, John [jr.][Mrs.]

9.1.10. Nederlandse en andere patronymica

Nederlandse patronymica worden als familienaam beschouwd. Heeft de auteur ook een familienaam en is die in de publicatie vermeld, dan wordt een authority record gemaakt, met als hoofdvorm de meeste bekende naamvorm.

Voorbeeld:

  • Adriaensz, Adriaan

  • Claesz van Purmerendt, Cornelius

  • Zeeuw J. Gzn., de, P.

  • Bokkel Huinink Sz., ten, Jan

Warning

maar:

Voorbeeld:

  • Blaeu, W. Jansz.

  • Coornhert, Dirk Volckertsz.

  • Hooft, Pieter Cornelisz.

Warning

Latijnse namen in de genitiefvorm zijn soms patronymica en mogen dus niet in de nominatiefvorm worden opgenomen.

Voorbeeld:

  • Cornelii, Joannes (is Cornelissen - Corneliszn)

Andere patronymica

Vaders- en moedersnamen worden in de regel als voornamen aangezien, o.m. in de Angelsaksische, Griekse, Russische, Servische eigennamen.

Zie verder ook:

  • samengestelde namen.

  • Arabische patronymica: zie ook: RDA, F1: Additional instructions on names of persons.

  • Roemeense patronymica: zie ook: RDA, F9: Additional instructions on names of persons.

9.1.11. Adellijke namen

Adellijke titulatuur behorend bij een voor- en achternaam (bv. barones, sir, graaf) wordt normaal niet opgenomen.

Uitzondering:

  • als alleen een familienaam is gekend.

  • als alleen een voornaam is gekend.

In die gevallen wordt de titulatuur opgenomen in de Extensie.

De adellijke titel met geografische gebiedsomschrijving wordt in het authority record als verwijzingsterm ingevoerd. Deze verwijzingsterm bestaat uit 2 elementen: de gebiedsaanduiding en de eigenlijke titulatuur, die niet te beschouwen is als familienaam en voornaam, en dus ook niet de constructie volgt van de familienaam en de voorvoegsels.

Voorbeeld:

  • Jhr. Mr. M. van der Goes van Naters wordt: Goes van Naters, van der, M.

  • Sir Anthony van Dijck wordt: Dijck, van, Anthony

  • Orléans, d', Anton Filips, met verwijzingsterm: Montpensier [Hertog van]

  • Voyer, de, René-Louis met verwijzingsterm: Argenson [Markies d']

  • Viénot, Vincent M. met verwijzingsterm: Vaublac [Comte de]

Buitenlandse adellijke namen, samengesteld uit een familienaam en een adellijke titel (een naam waaraan volgens landgebruik onverbrekelijk een titel is verbonden), worden onder de adellijke naam opgenomen. De adellijke titel wordt als extensie opgenomen.

Voorbeeld:

  • Henry Home kreeg de titel van Lord Kames

  • wordt opgenomen als Kames, Henry Home [Lord]

Wanneer de titelpagina alleen de adellijke titel vermeldt, dan wordt hij zonder meer opgenomen.

Voorbeeld:

  • Lord Kames wordt: Kames [Lord]

  • Duc de la Fontaine wordt: Fontaine, de la [Duc]

Wanneer evenwel de titelpagina alleen de familienaam vermeldt, dan wordt deze zonder meer opgenomen.

Voorbeeld:

  • Home, Henry

Wanneer dezelfde auteur onder verschillende namen voorkomt, wordt hij opgenomen in het authority bestand.

9.1.12. Namen van kloosterlingen

Als uit de naam van de auteur in de publicatie blijkt dat het om een kloosterling gaat, dient nagegaan te worden of er in de catalogus voor die persoon naamvarianten voorkomen.

Als er voor die persoon maar 1 naamvorm voorkomt, en er bestaat nog geen authority record, dan is het niet verplicht (maar: wel toegelaten) om een authority record aan te maken. De auteursvermelding wordt in platte tekst opgenomen in het catalografische record, rekening houdend met volgende regels:

  1. de auteursnaam bestaat alleen uit een familienaam en een titel en eventueel een orde-aanduiding: dan wordt de familienaam opgenomen in het veld voor de familienaam, en de titel en de orde-aanduiding in het extensieveld. Titel en orde-aanduiding worden letterlijk overgenomen vanuit de bron.

  1. de auteursnaam bestaat alleen uit één of enkele voornamen (de initialen worden als voornamen beschouwd), een titel en eventueel een orde-aanduiding: de voornamen worden opgenomen in het veld voor de familienaam, en de titel en de orde-aanduiding in het extensieveld. Titel en orde-aanduiding worden letterlijk overgenomen vanuit de bron.

    Voorbeeld:

    • Zuster Ludovica, O.C.R. wordt opgenomen als: familienaamveld: Ludovica; voornaamveld: leeg; extensie: Zuster, O.C.R.

    • Zuster M. Magdalena, O. Praem wordt opgenomen als: familienaamveld: M. Magdalena; voornaamveld: leeg; extensie: Zuster, O.Praem

    • Br. Jozef Franciscus wordt opgenomen als: familienaamveld: Jozef Franciscus ; voornaamveld: leeg; extensie: *Br.

    • Broeder Dignus-M. wordt opgenomen als: familienaamveld: Dignus-M.; voornaamveld: leeg; extensie: Broeder

  1. de auteursnaam bestaat uit een familienaam zowel als uit een of enkele voornamen of de kloosternaam: de familienaam wordt opgenomen in het veld voor de familienaam, de voornaam/voornamen/kloosternaam in het veld voor de voornaam. Negeer titel en orde-aanduiding.

    Voorbeeld:

    • Soeur Noelle Devilliers, o.p. wordt opgenomen als: familenaamveld: Devilliers; voornaamveld: Noelle; extensie: leeg

    • Gerardus M.B. (doopnaam) Petrus (kloosternaam) Kreling wordt opgenomen als: familienaamveld: Kreling; voornaamveld: Gerardus M.B. Petrus

Als van een kloosterling zowel de echte naam als de kloosternaam gekend is, of als er naamvarianten voorkomen, wordt de auteur opgenomen als een authority record.

9.1.13. Namen van pausen

De namen van pausen worden opgenomen in het authority bestand.

Bij documenten gepubliceerd onder de burgerlijke naam van de paus, wordt de burgerlijke naam auteursnaam.

9.1.14. Namen van heiligen en zaligen

De namen van heiligen en zaligen worden ingevoerd als authority record.

9.1.15. Namen van vorsten en prinsen

Auteurs die ten tijde van hun publicatie(s) regerend vorst of lid van een regerend vorstenhuis waren, worden ingevoerd in het authority bestand.

9.1.16. Pseudoniemen en artiestennamen

Alle personen die ook bekend zijn onder een pseudoniem of artiestennaam worden ingevoerd in het authority bestand. Voor eigentijdse personen wordt meerdere hoofdvormen aangemaakt, voor kunstenaarsnaam of pseudoniem(en), en voor de officiële naam. Voor historische namen gelden andere regels.

9.1.17. Auteursomschrijvingen

Soms wordt de auteur aangeduid met een omschrijving, zoals De schrijver van... of met een woord of meerdere woorden die geen persoonsnamen zijn. In die gevallen wordt het eerste of het tweede woord (als het eerste woord een lidwoord is) het eerste deel van de familienaam. Die omschrijvingen worden ook in het titelveld opgenomen.

Voorbeeld:

  • door een Schoolmeester wordt: Schoolmeester, een

  • door de Oude Hagenaar wordt: Oude Hagenaar, de

  • door de schrijver der Lentejaren wordt: Schrijver der Lentejaren, de

Aanduidingen van de auteur door middel van schuilletters, (bv. A.V.D.) en schuilspreuken (bv. Aan beiden trouw) worden zo mogelijk in het titelveld opgenomen. Zij worden ook als familienaam ingevoerd maar onderdrukt voor de ISBD beschrijving.

Voorbeeld:

  • door Aan beiden trouw wordt: Aan beiden trouw (onderdrukt wordt aangevlagd).

  • door A.V.D. blijft: A.V.D. (onderdrukt wordt aangevlagd).

  • door J.v.d.V. (Joost van den Vondel) wordt niet: V, vd, J. maar blijft: J.v.d.V.

Als in auteursaanduidingen de naam gedeeltelijk is vervangen door punten, asterisken, enz., dan worden deze punten, asterisken, ..., verwaarloosd.

Voorbeeld:

  • J**V**K*** wordt: JVK

  • J...B C.....S wordt: JBCS

Aanduidingen van de auteur door middel van schuiltekens of -figuren (zoals een of meer sterren, een driehoek, een inktpot) worden in het algemeen verwaarloosd.

Van auteursaanduidingen in de vorm van initialen en schuilletters worden de kapitalen en onderkast overgenomen zoals ze voorkomen op de titelpagina.

Voorbeeld:

  • J.v.d.V. blijft: J.v.d.V.

Wanneer de juiste naam gekend is wordt een authority record gemaakt, rekening houdend met de afspraken over de eigentijdse namen en de historische namen.

9.1.18. Gemeenschappelijke familienaam met collectieve aanduiding

Van schrijverscollectieven, auteursomschrijvingen, en kunstenaarsduo's worden steeds authority records gemaakt, zowel voor het overkoepelende geheel als voor de "leden" ervan.

9.1.19. Onderscheiding van gelijke naamvormen

Warning

Gewijzigd!

Om identieke namen van verschillende auteurs van elkaar te onderscheiden, kunnen authority records worden gemaakt. Daarin kunnen extra gegevens worden opgenomen om de namen van elkaar te onderscheiden. In aanmerking komen, in volgorde van voorkeur: voorletters of voornamen aanvullen. In het authority record geeft de begin- en einddatum van de scopenote verduidelijking.

Voorbeeld:

  • Berg, van den, B. wordt: Berg, van den, B.A.

  • te onderscheiden van Berg, van den, Berend

Achtervoegsels zoals jr., sr. enz. kunnen natuurlijk helpen ter onderscheiding.

9.1.20. Fouten in de auteursnaam - veranderde persoonsnaam

Fouten in de auteursnaam

Bij een fout in de auteursnaam wordt een authority record gemaakt zodat de twee vormen opzoekbaar zijn. De regel om de auteursvorm van de titelpagina te nemen wordt consistent nageleefd. Er wordt dus niet stilzwijgend gecorrigeerd maar de foutieve naam wordt ingevoerd als verwijzingsterm.

Voorbeeld:

  • titelpagina: Nicolaas Beest

  • Authority record: hoofdvorm: Beets, Nicolaas met verwijzingsterm: Beest, Nicolaas

Veranderde persoonsnaam

Bij auteursnamen die doorheen de tijd zijn gewijzigd, neemt men de naam die voorkomt op de titelpagina. Er wordt steeds een authority record gemaakt.

Voorbeeld:

Eenzelfde auteur publiceert onder de naam Rotmans en daarna onder Raatsman.

Zie ook Namen van vrouwelijke auteurs.

9.1.21. Fictieve auteurs - werkelijke auteurs

Een fictief personage dat zich op de titelpagina echt als een auteur voordoet, wordt in het auteursveld opgenomen met een authority record. Ook de werkelijke auteur wordt in het auteursveld met een authority record opgenomen.

Warning

Een fictieve auteur is niet hetzelfde als een pseudoniem, al zou het kunnen dat de grens soms vaag is. Bij het pseudoniem gaat het een om een persoon/auteur die een andere identiteit aanneemt om zijn werk te publiceren. Bij een fictief personage als auteur gaat het in wezen om een ego-document van een gecreëerde, fictieve, niet bestaande figuur.

9.1.22. Schrijfwijzen van persoonsnamen; niet-westerse namen

De schrijfwijze van een persoonsnaam kan nog al eens verschillen, zeker als het gaat om

  • een niet-westerse naam die vertaald werd.

  • een niet-westerse naam die werd getranscribeerd/getranslitereerd uit een ander alfabet.

  • een naam voor iemand die leefde in een periode toen de spelling nog niet was vastgelegd.

In die gevallen wordt telkens een authority record gemaakt.

9.2. Historische namen

9.2.1. Algemene regel

Historische namen worden steeds uit het authority bestand overgenomen. Met historische namen wordt bedoeld: namen van personen geboren voor 1831. Er worden echter geen authority records aangemaakt voor personen waarvan de naam niet bekend is. Er wordt dus geen authority record aangemaakt voor personen waarvan alleen een auteursomschrijving gekend is, bv. Een priester, of personen waarvan alleen de initialen gekend zijn, bv. A.P..

Uitzondering: bij noodnamen en monogrammisten.

De naam van de auteur wordt in de beschrijving opgenomen zoals hij zich presenteert op de titelpagina.

9.2.2. Noodnamen en monogrammisten

Soms worden kunstenaars alleen geïdentificeerd door een zogenaamde noodnaam of door een monogram. Voor dergelijke auteurs wordt altijd een authority record gebruikt.

9.3. Extensies

Behalve voor hieronder genoemde uitzonderingen worden predikaten, titels, graden en namen van betrekkingen en beroepen (bv. Baron, Generaal, Prof. Dr., Mr., s.j., enz.) niet opgenomen.

Ze worden wel ingevoerd als alleen de familienaam of alleen de voornaam gekend is, en bij de namen van gehuwde vrouwelijke auteurs die schrijven onder familienaam en voornamen van de echtgenoot.

Voorbeeld:

  • Général Friedrich von Bernhardi wordt: Bernardi, von, Friedrich (geen extensie, want de voornaam is gekend).

  • Oberstleutnant Hein wordt: Hein met extensie: Oberstleutnant.

  • Général Brun de Villeret wordt: Brun de Villeret met extensie: Général.

  • Signora Antonio Schiattesi wordt: Schiattesi, Antonio met extensie: Signora.

De niet-familiegebonden achtervoegsels jr., sr., zn., fils, worden ingevoerd met kleine letter.

Voorbeeld:

  • J.J. Buskens jr. wordt: Buskens, J.J. met extensie jr.

De predikaten zoals o.a. Oude, Jonge, Middelste, Mevr., Mrs., Mme, Pater, Paus, Koning, Historicus, Philosophus, enz. krijgen een beginnende hoofdletter als ze worden ingevoerd als extensie.

Voorbeeld:

  • Pieter Bruegel de Oude wordt: Bruegel, Pieter met extensie: Oude.

  • Mme de La Fayette wordt: Fayette, de la met extensie Mme.

  • Lucas Cranach der Ältere wordt: Cranach, Lucas met extensie Ältere.

Warning

De voluit geschreven Portugese en Braziliaanse additieven Filho, Junior, Neto, Sobrinho worden niet als achtervoegsels aangezien. Zij blijven achter de familienaam staan.

Voorbeeld:

  • Antonio Ribeiro de Castro Sobrinho wordt: Castro Sobrinho, de, Antonio Ribeiro.

  • Henrique Marques Junior wordt: Marques Junior, Henrique.

9.4. Bijzondere categorieën van auteurschap

9.4.1. Auteurs bij themanummers van tijdschriften

Themanummers van tijdschriften hebben meestal geen duidelijke titelpagina en de auteurs moeten dan gezocht worden in de inhoudsopgave.

Is er wel een duidelijke titelpagina: neem de auteur(s), vermeld op de titelpagina, zoals bij andere monografieën.

Is er geen titelpagina en bij de inhoudsopgave wordt duidelijk een verantwoordelijke redacteur of auteur van het themanummer opgegeven: neem de auteur(s) of redacteur(s) van het themanummer op (niet de redacteur(s) van het tijdschrift).

Vermeldt de inhoudsopgave alleen de artikelen met hun auteur(s): neem dan geen auteur(s) op. Wie die auteurs toch wil vermelden, kan dat beter doen via het excerperen van het nummer. Op die manier is de verantwoordelijkheid van de auteur over een artikel veel duidelijker.

9.4.2. Liber amicorum

Bij een feest- of gedenkbundel die is samengesteld ter ere van iemand, wordt de gehuldigde als passief auteur (met auteursfunctie hnr) ingevoerd. Meestal komt deze naam ook in de titel voor. In dat geval wordt de naam in het auteursveld onderdrukt.

Voorbeeld:

  • Varia historica: aangeboden aan professor doctor A.W. Byvanck ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag aangeboden door zijn vrienden van de Historische Kring te Leiden

  • corp. auteur: Historische Kring te Leiden

  • passief auteur: Byvanck, A.W. (auteursfunctie: hnr; onderdrukt)

9.4.3. Bloemlezing en uittreksels

Bij bloemlezingen worden de bloemlezers in de meeste gevallen beschouwd als samenstellers of compilators (auteursfunctie com) - ook bij bloemlezingen van of uit anonieme werken die op de titelpagina worden genoemd. De auteurs van de werken zelf of van de uittreksels worden opgenomen met auteursfunctie aut als ze worden vernoemd op de titelpagina.

In enkele gevallen wordt de bloemlezer aangeduid met auteursfunctie aut:

  • bij bloemlezingen van anonieme werken die niet op de titelpagina worden genoemd.

  • bij bloemlezingen waarbij auteurs van de gebloemleesde werken of uittreksels niet op de titelpagina worden genoemd.

9.4.4. Woordenboeken, bibliografieën, atlassen e.d.

Bij woordenboeken, thesauri, citatenboeken, bibliografieën, atlassen, platenatlassen en liedboeken worden de op de titelpagina genoemde auteur(s) of samensteller(s) beschouwd als de auteurs van die werken, en opgenomen met auteursfunctie aut.

9.4.5. Briefwisseling

Van een verzameling brieven worden de briefschrijvers opgenomen met auteursfunctie aut. De genoemde geadresseerde wordt als passief auteur behandeld (auteursfunctie hnr).

9.4.6. Interviews e.d.

Bij publicaties van mondelinge voordrachten die werden uitgeschreven, interviews e.d. gelden volgende afspraken:

  • Wanneer de publicatie een letterlijke of overwegend letterlijke weergave bevat van de woorden van de spreker(s), dan worden de namen van de spreker(s) ingevoerd met auteursfunctie aut. De rapporteur(s) of interviewer(s) worden opgenomen met auteursfunctie com.

  • Wanneer de rapporteur of interviewer het gesprokene in eigen woorden heeft weergegeven, m.a.w. de gegevens naar eigen inzicht heeft bewerkt, dan wordt de publicatie op diens naam beschreven. De rapporteur wordt dus opgenomen met auteursfunctie aut en de geïnterviewde of spreker wordt opgenomen met auteursfunctie hnr.

In alle gevallen waarin raadpleging van de inhoud van de publicatie geen ondubbelzinnig antwoord geeft op de vraag of er sprake is van een letterlijke weergave van de woorden van de spreker(s) dan wel van een weergave in eigen woorden door de interviewer/rapporteur, geldt de presentatie op de titelpagina als richtinggevend.

9.4.7. Academische dissertaties: auteurs

Dissertaties worden opgenomen onder de naam van de promovendus, tenzij de dissertatie in hoofdzaak bestaat uit een gecommentarieerde uitgave van het werk van een ander. In dat geval wordt de dissertatie als tekstuitgave beschreven.

Voor de beschrijving van oudere dissertaties en academische disputaties (voor de 19e eeuw) zijn geen strikte regels te geven, aangezien het auteurschap ervan doorgaans moeilijk is vast te stellen.

9.4.8. Bewerkingen

Wanneer een oorspronkelijke werk door een wijziging fundamenteel van aard is veranderd, zodat van een nieuw werk kan worden gesproken, dan geldt de oorspronkelijke auteur, als hij vermeld wordt in de publicatie, als "inspirator" (auteursfunctie hnr) en de bewerker wordt als de eigenlijke auteur beschouwd, en opgenomen met auteursfunctie aut.

Wanneer het oorspronkelijke werk door de wijzigingen niet fundamenteel van aard is veranderd, dan blijft de oorspronkelijke auteur, als hij vermeld wordt in de publicatie, aangeduid met als auteursfunctie aut. De bewerker wordt ingevoerd als "bewerker" (met auteursfunctie adp).

Wanneer een publicatie, gezien de inhoud, als een nieuw werk kan worden beschouwd, maar desondanks in de handel is gebracht onder de titel en auteursnaam die behoren bij het oorspronkelijke werk, dan wordt de oorspronkelijke auteur ingevoerd met auteursfunctie aut en de bewerker krijgt auteursfunctie adp.

Wanneer in de eerste twee gevallen, de raadpleging van de inhoud geen ondubbelzinnig antwoord geeft op de vraag of het werk al dan niet fundamenteel van aard is gewijzigd, dan geldt de presentatie op de titelpagina als richtinggevend.

9.4.9. Teksten met commentaar of biografisch/kritisch materiaal

Wanneer het oorspronkelijke werk door de toevoeging van een commentaar niet fundamenteel van aard is veranderd, dan blijft de oorspronkelijke auteur vermeld met auteursfunctie aut. De commentator wordt beschouwd als editor (auteurfunctie edt).

Wanneer door toevoeging van commentaar of biografisch/kritisch materiaal het werk fundamenteel van aard is veranderd, zodat van een nieuw werk kan worden gesproken, dan geldt het boek als een nieuw werk. De auteurs van de toevoegingen worden als de eigenlijke auteurs beschouwd met auteursfunctie aut. De auteurs van het oorspronkelijke werk worden ingevoerd als passieve auteurs (auteursfunctie hnr).

Fotomechanische herdrukken, die in hoofdzaak een weergave zijn van een eerder uitgegeven tekst, maar tevens een nieuwe titelpagina bevatten met de naam van de auteur en de titel die behoren bij een toegevoegde studie of inleiding, worden beschreven vanaf de nieuwe titelpagina.

In alle gevallen waarin de raadpleging van de inhoud van de publicatie geen ondubbelzinnig antwoord geeft op de vragen in vorige paragrafen gesteld, geldt de presentatie op de titelpagina als richtinggevens.

9.4.10. Vertaling

De naam van de vertaler wordt in regel niet opgenomen.

  • Uitzondering: vertalers van literaire werken en bijbels (auteursfunctie trl) worden wél opgenomen.

  • Er zijn afwijkende regels voor oude drukken.

9.4.11. Kunstenaar en tekstschrijver

Publicaties die het resultaat zijn van de feitelijke of vermoedelijke samenwerking tussen een kunstenaar en een tekstschrijver, worden beschreven op beide namen. Bedoeld worden hiermee: werken waarin de rol van de kunstenaar en die van de tekstschrijver evenwaardig is. De kunstenaar krijgt als auteursfunctie art; de tekstschrijver de auteursfunctie aut.

Als echter de publicatie overwegend uit tekst bestaat, en de beelden eerder illustratief zijn bij de tekst, dan wordt de verantwoordelijke voor de illustraties aangeduid als ill.

Als het beeld primeert over de tekst, dan wordt de verantwoordelijke voor de beelden aangeduid als art of pht (afhankelijk van de situatie), en de tekstschrijver als edt.

Indien het werk gaat om een oeuvre-overzicht van een kunstenaar waarbij geen samenwerking kon vastgesteld worden bij de totstandkoming van het werk, wordt de kunstenaar niet als auteur opgenomen, enkel als onderwerp.

9.4.12. Geïllustreerde teksten

Bij het catalografisch beschrijven van een tekst waaraan ter toelichting of versiering afbeeldingen of platen zijn toegevoegd, wordt de voorkeur gegeven aan de tekstschrijver. De naam van de illustrator (auteursfunctie ill) wordt alleen opgenomen als hij (uitzonderlijk) een roepfunctie heeft.

Warning

Bij kinder- en jeugdboeken heeft de illustrator in regel een roepfunctie.

Voor publicaties waarin het plaatwerk niet enkel illustratiemateriaal is, maar aan de tekst gelijkwaardig is, of belangrijker is dan de tekst, gelden volgende regels:

  • Is de publicatie in de handel gebracht niet ter wille van de tekst, maar ter wille van de illustraties, dan wordt de illustrator opgenomen, met auteursfunctie ill. De tekstschrijver wordt commentator (auteursfunctie edt).

  • Is de publicatie in de handel gebracht ter wille van de tekst, dan wordt de tekstschrijver opgenomen met auteursfunctie aut. Indien de illustrator een roepfunctie heeft, wordt hij ingevoerd (auteursfunctie ill).

  • Bij publicaties waarbij de illustraties apart zijn uitgegeven, zonder de tekst(en) waarvoor zij zijn gemaakt, wordt de illustrator opgenomen (auteursfunctie ill). De auteur van de tekst kan als passief auteur worden ingevoerd indien vermeld (auteursfunctie hnr).

  • In alle gevallen waarin de raadpleging van de inhoud van de publicatie geen ondubbelzinnig antwoord geeft op de vragen in vorige paragrafen gesteld, geldt de presentatie op de titelpagina als richtinggevend.

9.4.13. Volksverhalen, sagen, legenden, e.d.

Wanneer de samensteller van een verzameling volksverhalen, sagen of legenden zich heeft beperkt tot het bijeenbrengen van de verhalen, dan wordt hij ingevoerd als samensteller (auteursfunctie com).

Wanneer de samensteller de verhalen uit eigen herinnering of overlevering heeft opgetekend, of hij heeft in schrift bestaande verhalen bewerkt of er nieuwe elementen aan toegevoegd, dan krijgt de samensteller de auteursfunctie aut.

In alle gevallen waarin de raadpleging van de inhoud van de publicatie geen ondubbelzinnig antwoord geeft op de vragen in vorige paragrafen gesteld, geldt de presentatie op de titelpagina als richtinggevend.